Badanie pisma ręcznego to dziedzina wiedzy, na temat której (zwłaszcza w Polsce) jest znikomy zasób merytorycznej literatury, a zarazem ogromna ilość powszechnie błędnej (nie)wiedzy, trwających od lat zaszłości i skojarzeń. To wszystko czyni daną naukę trudną, wymagającą interdyscyplinarnego zaangażowania i otwartości, a jednocześnie niezwykle interesującą i o bardzo szerokim polu zastosowania – w Polsce jeszcze w nieznacznym stopniu znanym i wykorzystywanym.

W ujęciu ogólnoświatowym nauka ta rozwija się prężnie i aktualnie daje odpowiedzi na pytania znacznie szersze niż o standardową autentyczność. Na przykład pozwala rozwiać wątpliwości dotyczące możliwości badania pisma z kopii, osób przewlekle chorych czy po urazach (pismo patologiczne), a także oceny stanu świadomości w chwili sporządzania zapisu. Pomimo to w Polsce dziedzina ta zamiast korzystać z otwartych drzwi do tych możliwości w znacznej mierze pozostaje pojmowana jako „mętna”, w sferze dystansu, skojarzeń lub nawet stanowczych zaprzeczeń.

Na potrzeby rozwoju rodzimego rynku pismoznawstwa stale przekazuję to, czego uczę się, co jest oczywistością dla pismoznawców w innych krajach. Warto wyjaśniać, czym jest badanie pisma ręcznego, jakie daje możliwości i jak powinna wyglądać prawidłowa opinia grafologiczna niezależnie od jej specjalizacji.

Jak każda inna nauka i ta dotycząca badania pisma ręcznego nieustannie rozwija się. Jest to proces ewolucyjny, dlatego też równolegle z nadal panującymi zaszłościami rozpowszechnia się to, co jest wynikiem progresu. Przykładem tego jest termin grafologia, który w naszym kraju powszechnie kojarzy się tylko z interpretacją cech osobowości na podstawie próbki pisma, podczas gdy w ujęciu światowym grafologia to przecież dosłownie nauka o pisaniu (z języka greckiego graphein – pisać, logos – nauka). Określenie to dotyczy ogólnie badania pisma ręcznego, które obecnie rozwija się w 3 głównych nurtach:

• Grafologia kryminalistyczna – znajduje zastosowanie głównie w pracy medycyny sądowej i organów wymiaru sprawiedliwości. Dla potrzeb wymiaru sprawiedliwości biegli rzeczoznawcy pisma zajmują się grafometrią, czyli dokładnym pomiarem poszczególnych elementów pisma sprawdzając je co do jego autentyczności. W medycynie pismo odręczne jest wykorzystywane jako materiał do analiz pod kątem psychopatologii.
• Grafologia psychologiczna – nazywana także psychografologią, analizuje osobowość człowieka na podstawie dokładnego badania elementów odręcznego pisma. W piśmie przejawia się zawsze tak, czy owak, natura nasza. Psychografologia zakłada, że istnieje związek pomiędzy psychiką, charakterem człowieka, a jego pismem.
• Grafologia kliniczna (neurografologia) – która jest badaniem pisma ręcznego patologicznego, czyli osób zmagających się z chorobami zmieniającymi grafizm (np. Parkinsona, Alzheimera, stwardnienie rozsiane- głównie neurologiczne), osób po urazach, udarach, a także osób starszych (pismo starcze).

Badanie pisma ręcznego jest zatem ogólnym sformułowaniem oznaczającym czynność, którą wykonuje specjalista jakim jest grafolog. Grafologiem jest więc osobą zajmującą się badaniem pisma niezależnie od tego, w jakim zakresie prowadzi te badania (czy kryminalistyczne, czy psychologiczne, czy kliniczne).

W ramach badań pisma ręcznego grafolog, w zależności od rodzaju badanego grafizmu i postawionych pytań, bazując na posiadanych wiadomościach specjalnych, samodzielnie dobiera metodologię. Znany jest szereg metod badawczych, np: kaligraficzna, sygnalityczna, fotograficzno – opisowa, Langenrucha, grafometryczna, Matwiejewa, analizy zmienności, systemu linii prostych Duystera, projekcji geometrycznej Brossona, badań geometryczno – strukturalnych, statystycznej weryfikacji materiału badawczego, obliczania współczynnika integracji pisma, wyznaczania wskaźnika podobieństwa kinetyczno – geometrycznego, graficzno – porównawcza (analiza komparystyczna), psychografologia.

Zaprezentowana powyżej kolejność ukazuje chronologiczny rozwój tych metod badawczych. Części z nich aktualnie nie stosuje się z uwagi na wadliwość lub zbyt wąski zakres badanych cech graficznych. Niezależnie od wybranej metodologii najistotniejszym etapem badań jest waloryzacja cech zbieżnych i rozbieżnych uwzględniając aspekt naturalnej fluktuacji cech pisma ręcznego z uwagi na czynniki wewnętrzne i zewnętrzne wpływające na proces powstania pisma. O autentyczności/jednorodności pisma nie stanowi bowiem ilość cech a występowanie w grafiźmie cech identyfikacyjnych.

Warunkiem poprawności badań jest zastosowanie pełnego Katalogu cech graficznych pisma ręcznego (pobierz dokument w PDF), a w przypadku zaawansowanych badań pisma rozszerzonej wersji – Wykazu cech graficznych pisma ręcznego (pobierz dokument w PDF), Wykazie cech graficznych pisma patologicznego (pobierz dokument w PDF), Wykazie cech graficznych paraf (pobierz dokument w PDF).

Wybrana przez eksperta metodologia badań jest sposobem ustalenia, swoistą drogą wnioskowania. Wybór metodologii nie gwarantuje poprawności badań.

W zrozumieniu użytych w raporcie z badań (opinii), nie zawsze powszechnie jasnych, zwrotów może pomóc słownik terminów pismoznawczych, którego przykładowym zbiorem jest ten: http://prawouam-stp.home.amu.edu.pl/